Η ενσυναίσθηση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας

Η πρωτοβάθμια περίθαλψη εστιάζει κυρίως σε πρόσωπα και πληθυσμούς, παρά σε προκαθορισμένες ασθένειες ή παρεμβάσεις ως αυτόνομα ζητήματα. Η προσωποκεντρική φροντίδα προκύπτει μέσα από ορισμένες βασικές έννοιες:

1. Ο ρόλος του γενικού γιατρού, ο οποίος είναι υπεύθυνος για όλα τα ζητήματα υγείας, εκτείνεται σε όλα τα στάδια, χωρίς να προεπιλέγει τη φύση τους ή τους ασθενείς του.
2. Ο προσανατολισμός στον άνθρωπο που έχει την ασθένεια γίνεται με όρους κοινότητας ή οικογένειας και με όλους τους καθοριστικούς παράγοντες της ασθένειας, της υγείας ή της διαταραχής. Σ’ αυτό η πρωτοβάθμια υγεία περιλαμβάνει τα σωματικά, ψυχικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά της ασθένειας και της υγείας.
3. Προάγει ολοκληρωμένη φροντίδα η οποία διαρκεί στο χρόνο (1).

Η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας δίνει έμφαση στα πρόσωπα κι όχι μόνο στην επιτυχία των παρεμβάσεων που χρησιμοποιεί. Αυτό το στοιχείο μπορεί να ενδυναμώσει βαθιά την υπόστασή της και εν τέλει ολόκληρο το σύστημα υγείας (2).

Όπως αναφέρθηκε, η «προσωποκεντρικότητα» του γιατρού δεν αφορά μόνο στον τρόπο με τον οποίο θα διαχειριστεί την ασθένεια, αλλά πολύ παραπάνω αφορά και στο πως θα αντλήσει ικανοποίηση ο ασθενής. Οι ασθενείς θέλουν να αισθάνονται ότι γίνονται κατανοητοί σε όλα τα επίπεδα. Τόσο στις σωματικές επιπτώσεις που ασκεί η ασθένεια πάνω τους, όσο και σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο, χωρίς ταυτόχρονα να παραβλέπονται οι συνθήκες στις οποίες διαβιούν και καθιστούν την περίπτωσή τους μοναδική (3). Όσο περισσότερο αισθάνεται ο ασθενής ότι συμμετέχει στη διαδικασία που τον αφορά, τόσο μεγαλύτερη ικανοποίηση αντλεί από τον επαγγελματία υγείας. Όταν ο γιατρός ρωτά τον ασθενή πώς αισθάνεται για την ασθένειά του ή τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζει η τελευταία την καθημερινότητά του, διευκολύνει μια αλληλεπίδραση η οποία βασίζεται στην αμοιβαία κατανόηση και στην εμπιστοσύνη (4). Δεν είναι τυχαίο ότι η προσωποκεντρική ιατρική αναφέρεται ως «η κλινική μέθοδος της συμμετοχικής δημοκρατίας» (5).

Προκειμένου να κατανοήσουμε πλήρως την έννοια της Προσωποκεντρικής Ιατρικής, είναι απαραίτητο να εδραιωθεί αρχικά μια συναίνεση γύρω από τα χαρακτηριστικά που την πλαισιώνουν. Για παράδειγμα, θα χρειαστεί να συμφωνηθεί ότι η Προσωποκεντρική Ιατρική περιλαμβάνει τη συμμετοχή όλων των μερών της σχέσης (και γιατρός και ασθενής), ότι δημιουργείται μια συνθήκη αμοιβαίου σεβασμού και ότι οι υπηρεσίες που παρέχονται αφορούν συνολικά στο άτομο (6).

Δρ. Βασίλης Κιοσσές

Ψυχολόγος- Ιατρικός Εκπαιδευτής

Διδάκτωρ Ιατρικής Παν/μίου Ιωαννίνων

Βιβλιογραφία:

1. Van Weel C. Person-centered Medicine in the context of Primary Care: a view from the World Organization of Family doctors (WONCA). Journal of Evaluation in Clinical Practice 2011; 17: 337-338.
2. Stange KC, Ferrer RL. The paradox of Primary Care. Annals of Family Medicine 2009; 7: 293-299.
3. Pongsupap Y, van Lerberghe W. People-centered medicine and WHO’s renewal of Primary health-Care. Journal of Evaluation in Clinical Practice 2011; 17: 339-340.
4. Fiscella K, Meldrum S, Franks P, et al. Patient trust: Is it related to patient-centered behavior of primary care physicians? Medical Care 2004; 42: 1049-1055.
5. Marincowitz GJ, Fehrsen GS. Caring, learning, improving quality and doing research: Different faces of the same process. South African Family Practice 2004; 46(7): 26-29.
6. Steffen S. European Federation of Associations of Families of People with Mental Illness initiatives on Person-centered care. Journal of Evaluation in Clinical Practice 2011; 17: 344-346.