Το άγγιγμα του γιατρού- Abraham Verghese

Κυρίες και Κύριοι, αυτή είναι μια συνηθισμένη ιστορία. Δυστυχώς συμβαίνει συνέχεια, Μιλώντας μισο -αστεία μισο-σοβαρά,λέω ότι, αν έρθετε στα νοσοκομεία μας με ένα μέλος σας να λείπει, κανένας δεν θα σας πιστέψει μέχρι να κάνετε μία αξονική,μαγνητική ή μέχρι να συμβουλευτείτε ενα Ορθοπεδικό!!! Δεν είμαι Λουδιστής ( εναντίον της προόδου). Διδάσκω στο Πανεπιστήμιο του Stanford. Ασκώ την Ιατρική με μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας. Αλλά στα επόμενα δέκαεπτά λεπτά θέλω να κάνω σαφές ότι όταν παραλείπουμε την φυσική εξέταση, όταν τείνουμε να κάνουμε εργαστηριακές εξετάσεις αντί να μιλάμε με τον ασθενή. και να τον εξετάζουμε, οχι μόνο μας ξεφεύγουν απλές ασθένειες που μπορούν να διαγνωσθούν σε ένα πρώιμο, θεραπεύσιμο στάδιο, Αλλά χάνουμε κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Χάνουμε μία τελετή. Χάνουμε μία τελετή που πιστεύω ότι μας μεταμορφώνει,μας υπερβαίνει, και είναι στη καρδιά της σχέσης ιατρού-ασθενούς. Αυτό που θα πω εδώ στο TED,μπορεί να ακουστεί αιρετικό, αλλά θα ήθελα να σας παρουσιάσω την πιό σπουδαία καινοτομία, που νομίζω,οτι θα εμφανιστεί στην Ιατρική τα επόμενα δέκα χρόνια, και αυτή είναι η δύναμη του ανθρώπινου χεριού- να αγγίζει,να ανακουφίζει,να διαγνώσκει και να θεραπεύει.

Πρώτα θέλω να σας συστήσω αυτό το πρόσωπο που μπορεί είτε να αναγνωρίσετε η όχι. Αυτός είναι ο Sir Arthur Conan Doyle. Μια που βρισκόμαστε στο Εδίμβουργο, δηλώνω θαυμαστής του Conan Doyle. Μπορεί να μην γνωρίζετε ότι ο Conan Doyle σπούδασε Ιατρική εδώ στο Εδιμβούργο, και ότι τον χαρακτήρα του Σέρλοκ Χόλμς, τον εμπνεύστηκε από τον Sir Joseph Bell. Ο Joseph Bell ήταν ένας εκπληκτικός καθηγητής από όλες τις πλευρές. και ο Conan Doyle,γράφοντας για τον Bell, περιγράφει την ακόλουθη στιχομυθία μεταξύ του Bell και των μαθητών του.

Φανταστείτε λοιπόν τον Bell να κάθεται στα εξωτερικά ιατρεία, γύρω του όλοι οι μαθητές του, ασθενείς που έρχονται στο τμήμα Επειγόντων καταγράφονται και παρουσιάζονται. Και εμφανίζεται μία γυναίκα με ένα παιδί, και ο Conan Doyle διηγείται τον ακόλουθο διάλογο. Η γυναίκα λέει, "Καλημέρα." Ο Bell λέει, "Πως ήταν το ταξίδι με το φέρρυ-μποτ απο το Burntisland?" Απαντάει, "Καλό ήταν". Και αυτός ρωτάει"τι το έκανες το άλλο παιδί?" Απαντάει,"Το άφησα στην αδελφή μου στο Leith" Και αυτός λέει, "και έκοψες δρόμο από το Inverleith Row?" για να έρθεις μέχρι το θεραπευτήριο?" Απαντάει,"Ναι αυτό έκανα" και συνεχίζει,"Δουλεύεις ακόμα στο εργοστάσιο λινοταπήτων?" και απαντά, "Ναι δουλεύω"

Και ο Bell συνεχίζει για να εξηγήσει στους μαθητές του. Βλέπετε "Όταν είπε 'Καλημέρα', κατάλαβα τη προφορά που έχουν στο Fife." και ο πιό κοντινός δρόμος που υπάρχει απο το Fife, ειναι το φέρυ-μπότ απο το Burntisland. Άρα πρέπει να πήρε το φέρυ μπότ. Παρατηρείστε ότι το παλτό που κουβαλάει μαζί της είναι πολύ μικρό για το παιδί που είναι μαζί της, και άρα,άρχισε το ταξίδι έχοντας δύο παιδιά, αφήνοντας το ένα κατά τη διαδρομή. Βλέπετε τη λάσπη που έχει στις πατούσες των ποδιών της. τέτοια κόκκινη λάσπη δεν υπάρχει ούτε σε εκατό μίλια απο το Εδιμβούργο, εκτός από τους Βοτανικούς κήπους. και συνεπώς έκοψε δρόμο μέσα από την Inverleith Row γιά να φτάσει εδώ. και τελικά,έχει μια δερματίτιδα στα δάχτυλα του δεξιού της χεριού. μια δερματίτιδα που είναι χαρακτηριστική στους εργάτες του εργοστασίου λινοταπήτων στο Burntisland." και οταν ο Bell στη πραγματικότητα 'γυμνώνει' τον ασθενή, αρχίζει τη φυσική εξέταση, Μπορείτε απλά να φανταστείτε πόσα περισσότερα θα διέβλεψε. και σαν Καθηγητής Ιατρικής,και μαθητής ο ίδιος, έχω εμπνευστεί τόσο πολύ από αυτή την ιστορία.

Αλλά μπορεί να να μην κατανοείτε ότι η ικανοτητά μας να 'κοιτάμε' μέσα στο σώμα με αυτό τον απλό τρόπο,χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις μας, είναι σχετικά πρόσφατη. Η φωτογραφία που σας δείχνω είναι του Leopold Auenbrugger ο οποίος, στα τέλη του 18ου αιώνα, ανακάλυψε την επίκρουση. και η ιστορία λέει ότι ο Leopold Auenbrugger ήταν ο υιός ενός ξενοδόχου. και ο πατέρας του συνήθιζε να πηγαίνει κάτω στο υπόγειο να χτυπάει τα βαρέλια του κρασιού από το πλάι για να δει πόσο κρασί έχει μείνει για να παραγγείλει αν χρειάζεται. Έτσι λοιπόν όταν ο Auenbrugger έγινε γιατρός, άρχισε να κάνει το ίδιο πράγμα. Άρχισε να επικρούει το στήθος των ασθενών του, τις κοιλιές τους. Και βασικά ότι ξέρουμε για την επίκρουση, που μπορούμε να την φανταστούμε σαν τον 'υπέρηχο' της εποχής του-- διογκωση των οργάνων,περικάρδιο υγρό,υγρό στους πνεύμονες, αλλαγές στη κοιλιά--- όλα αυτά τα περιέγραψε στο θαυμάσιο χειρογραφό του "Inventum Novum," "Νέα Ανακάλυψη," το οποίο θα είχε μείνει στην αφάνεια, εκτός και αν, ένας ιατρός, ο Corvisart, ένας διάσημος Γάλλος ιατρός,-- διάσημος μόνο και μόνο γιατί ήταν γιατρός αυτού του 'ευγενούς'-- του Corvisart,δεν ξαναέφερνε στο προσκήνιο και έκανε δημοφιλή αυτη την πρακτική.

Και ακολούθησε ένα-δύο χρόνια μετά ο Laennec εφευρίσκοντας το στηθοσκόπιο. Για τον Laennec λέγεται οτι περπάταγε στους δρόμους του Παρισιού όταν είδε δύο παιδιά να παίζουν με ένα μπαστούνι. Το ένα παιδί ΄γρατζούνιζε' το ένα άκρο, το άλλο άκουγε από την άλλη άκρη. Και ο Laennec σκέφτηκε ότι αυτός θα ήταν ένας θαυμάσιος τρόπος να αφουγκράζεται το στήθος ή την κοιλιά χρησιμοποιώντας αυτό που απεκάλεσε " κύλινδρο". Αργότερα το μετονόμασε σε στηθοσκόπιο. και έτσι γεννήθηκε το στηθοσκόπιο και η 'ακρόαση" Έτσι μέσα σε λίγα χρόνια, στα τέλη του 19ου αιώνα,αρχές του 20ου, από το 'πουθενά', ο κουρέας-χειρουργός έδωσε τη θέση του στον ιατρό που προσπαθούσε να 'βγάλει διάγνωση΄.

Εάν ανακαλέσετε, τα παλαιότερα χρόνια, ότι και να σας προβλημάτιζε,πηγαίνατε να επισκεφτείτε τον κουρέα-χειρουργό που θα κατέληγε να σας 'ρίχνει βεντούζες', να σας κάνει αφαίμαξη, ή να σας δώσει καθαρκτικά. και φυσικά εαν θέλατε, θα σας 'κούρευε' -με αγορίστικο λουκ-- και θα σας έβγαζε και ένα δόντι ταυτόχρονα. Δεν προσπαθούσε να κάνει διάγνωση. Στην πραγματικότητα,μερικοί από εσάς, μπορει να το ξέρετε ήδη ότι στο σήμα των κουρείων,οι κόκκινες και άσπρες λουρίδες, αντιπροσωπεύουν τις γάζες αίματος του κουρέα-χειρουργού, και τα σκεύη υποδοχήςστις δύο άκρες του αντιπροσωπεύουν τα δοχεία που συγκεντρωνόταν το αίμα απο την αφαίμαξη. Αλλά ο ερχομός της 'ακρόασης' και της 'επίκρουσης΄ σήμανε μια καταιγιστική αλλαγή, τη στιγμή που οι ιατροί άρχισαν να ΄βλέπουν' μέσα στο σώμα.

και αυτός ο συγκεκριμένος πίνακας,πιστεύω, αντιπροσωπεύει την κορυφή, το απόγειο,αυτής της κλινικής εποχής. Είναι ένας πολύ διάσημος πίνακας: "Ο Γιατρός" του Luke Fildes. Ανατέθηκε στόν Luke Filges να ζωγραφίσει αυτό τον πίνακα από τον Tate, τον ιδρυτή της γκαλερί Tate. Καί ο Tate ζήτησε από τον Fildes να ζωγραφίσει ένα πίνακα με κοινωνικό νόημα. Και έχει ενδιαφέρον ότι ο Fildes διάλεξε αυτό το θέμα. Ο μεγάλος υιός του Fildes, ο Philip, πέθανε στην ηλικία των εννέα χρονών τη παραμονή των Χριστουγέννων μετά από σύντομη ασθένεια. και ο Fildes συγκινήθηκε τόσο πολύ από τον γιατρό που παρέμεινε ξαγρυπνος για δυό-τρείς νύχτες στο προσκεφάλι του γιου του, που αποφάσισε ότι θα προσπαθούσε να απεικονίσει το γιατρό της εποχής μας-- σαν ένα φόρο τιμής για το συγκεκριμμένο γιατρό. και έτσι προέκυψε ο πίνακας "Ο Γιατρός",ένας πολύ φημισμένος πίνακας. έχει μπεί σε ημερολόγια,και γραμματόσημα σε πολλές διαφορετικές χώρες. έχω πολλές φορές αναρωτηθεί, τί θα έκανε ο Fildes εάν του είχε ζητηθεί να ζωγραφίσει αυτό τον πίνακα στους δικούς μας καιρούς, τη χρονιά του 2011? θα είχε αντικαταστήσει με μία οθόνη κομπιούτερ τον άρρωστο?

Έχω βρεί το μπελά μου με τη Silicon Valley επειδή έχω πεί οτι ο ασθενής που είναι στο κρεββάτι έχει σχεδόν γίνει μια εικόνα για τον πραγματικό ασθενή που υπάρχει στο κομπιούτερ. Έχω εφεύρει και ένα όρο για την οντότητα που είναι στο κομπιούτερ. τον ονομάζω iPatient. Στόν iPatient παρέχεται εξαιρετική φροντίδα σε όλη την Αμερική. Ο πραγματικός ασθενής συχνά αναρωτιέται, που έχουν πάει όλοι? Πότε θα έρθουν να μου εξηγήσουν τι μου συμβαίνει? Ποιός είναι επικεφαλής? Υπάρχει μία πραγματική διάσταση μεταξύ της αντίληψης του ασθενούς και της δικής μας αντίληψης σαν γιατρών για το τι είναι η καλύτερη ιατρική φροντίδα.

Θέλω να σας δείξω μία εικόνα γιά το πως ήταν οι ιατρικές επισκέψεις όταν ήμουνα έκπαιδευόμενος. Η εστίαση ήταν γύρω από τον ασθενή. Πηγαίναμε από κρεββάτι σε κρεββάτι.Επόπτευε ο επικεφαλής γιατρός. Πολύ συχνά στις μέρες μας, οι ιατρικές επισκέψεις μοιάζουν αρκετά με αυτη την εικόνα, όπου η συζήτηση λαμβάνει χώρα σε ένα δωμάτιο μακριά από τον ασθενή. Η συζήτηση έχει να κάνει με εικόνες και δεδομένα στο κομπιούτερ, και το κρίσιμο κομμάτι που λείπει είναι αυτό του ασθενή.

Έχω καταλήξει σε αυτό το τρόπο σκέψης από δύο περιστατικά που θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας. Το πρώτο έχει να κάνει με μία φίλη μου που είχε καρκίνο του στήθους, της είχαν βρεί ένα μικρό όγκο -- και έγινε αφαίρεση του όγκου στη πόλη όπου ζούσα. Αυτό έγινε όσο ζούσα στο Texas. και ξόδεψε πολύ χρόνο ψάχνοντας να βρεί το καλύτερο ογκολογικό κέντρο στο κόσμο γιά την μετεγχειρητική αγωγή. Και βρήκε το μέρος και αποφάσισε να πάει εκεί,πήγε. για αυτό εξεπλάγην όταν μερικούς μήνες αργότερα την είδα να επιστρέφει στη πόλη μας, για να συνεχίσει την αγωγή της με τον δικό της ογκολόγο.

και την πίεσα, ρωτώντας την να μου πει, "Γιατί επέστρεψες σε μας γιά την συνέχιση της αγωγής σου?" Δεν ήταν πρόθυμη να απαντήσει. Μου είπε "Το Ογκολογικό κέντρο ήταν εξαιρετικό. Ήταν ένα καταπληκτικό συγκρότημα, με ενα τεραστιο αίθριο,σταθμό εξυπηρέτησης αυτοκινήτων, ένα πιάνο που έπαιζε μόνο του. και ένα θυρωρό που σε συνόδευε όπου ήθελες να πας. Αλλά," μου είπε, "αλλά κανείς ποτέ δεν άγγιξε το στήθος μου." Τώρα και εγώ μαζί σας θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι δεν υπήρχε πιθανώς ανάγκη να γίνει ψηλάφιση στο στήθος της. Είχαν όλες τις αξονικές τομογραφίες. Γνωρίζαν οτιδήποτε για τον όγκο της σε μοριακό επίπεδο; δεν χρειαζόταν να κάνουν ψηλάφηση.

Αλλά αυτήν την έννοιαζε βαθιά. ήταν αρκετό για να αποφασίσει να συνεχίσει την θεραπεία της με τον δκό της ογκολόγο, ο οποίος,καθε φορά που τον επισκεπτόταν, εξέταζε τα στήθη της μαζί με τη μασχαλιαία μοίρα τους, εξέταζε την μασχάλη της προσεκτικά, την τραχηλική της περιοχή,την βουβωνική της χώρα, έκανε μια λεπτομερή εξέταση. και γιά αυτήν, αυτό σήμαινε ένα είδος προσοχής που χρειαζότανε. Με επηρέασε πολύ αυτή η ιστορία.

Επηρεάστηκα επίσης πολύ από μία άλλη εμπειρία που είχα, πάλι όταν ήμουν στο Texas, πρίν μετακομίσω στο Stanford. Είχα μία φήμη για το ενδιαφέρον μου σε ασθενείς που έπασχαν απο σύνδρομο χρονίας κόπωσης. Είναι το είδος της φήμης που δεν θα ευχόσασταν γιά το χειρότερο εχθρό σας. Το λέω αυτό γιατί πρόκειται για τους πιό δύσκολους ασθενείς. Συχνά έχουν απορριφθεί από τις οικογενειές τους, έχουν κακή εμπειρία με το σύστημα υγείας και έρχονται σε σας πλήρως προετοιμασμένοι για να προστεθείτε και σεις στη μακριά λίστα των ανθρώπων που τους έχουν απογοητεύσει. και έμαθα πολύ νωρίς απο τον πρώτο μου ασθενή οτι δεν θα μπορούσα να είμαι δίκαιος με αυτούς τους περίπλοκους ασθενείς με όλα αυτά τα αρχεία που κουβαλούσαν μαζί τους μέσα σε 45 λεπτά που θα ερχόταν ο επόμενος ασθενής. Απλά δεν υπήρχε τρόπος. Και αν προσπαθούσα, θα τους απογοήτευα.

Έτσι λοιπόν ακολούθησα αυτή τη μέθοδο όπου καλούσα τον ασθενή να μου πεί ολόκληρη την ιστορία της πρώτης του επίσκεψης, και προσπαθούσα να μην τον διακόπτω. Γνωρίζουμε ότι ο μέσος αμερικανός γιατρός διακόπτει τον ασθενή του στα 14 δευτερόλεπτα. και αν ποτέ πάω στο Παράδεισο, θα είναι γιατί κρατούσα το λόγο μου και για 45 λεπτά δεν διέκοπτα τον ασθενή μου. μετά προγραμμάτιζα ενα άλλο ραντεβού δυό εβδομάδες μετά, για τη φυσική εξέταση, και όταν ερχόταν ο ασθενήςσε αυτό το ραντεβού, ήμουνα σε θέση να κάνω μια λεπτομερή φυσική εξέταση, γιατί δεν είχα τίποτε άλλο να κάνω. θέλω να πιστεύω ότι κάνω γενικά μια λεπτομερή φυσική εξέταση, αλλά τώρα που όλη η επίσκεψη ήταν αφιερωμένη στην εξέταση, μπορούσα να την κάνω με εξαιρετική λεπτομέρεια.

και θυμάμαι οτι ο πρώτος-πρώτος ασθενής μου συνέχισε να μου διηγείται το ιστορικό του στη διάρκεια της επίσκεψης που υποτίθεται ότι ήταν για την εξέταση. Και άρχισα τη τελετή μου πάντα αρχίζω με το σφυγμό, μετά εξετάζω τα χέρια,μετά κοιτάζω τα νύχια, μετά γλιστράω το χέρι μου μέχρι επάνω και ψηλαφώ τους παρατροχίλιους λεμφαδένες και συνέχιζα τη τελετή μου. Και όταν άρχισε η τελετή μου αυτός ο λαλίστατος ασθενής άρχισε να ησυχάζει. και θυμάμαι ότι είχα μια πολύ μυστηριώδη αίσθηση ότι ο ασθενής και εγώ είχαμε αφεθεί σε ενα πρωτόγονο τελετουργικό όπου εγώ είχα ενα ρόλο το ίδιο και ο ασθενής. και όταν τελείωσα, ο ασθενής μου είπε με ένα δέος, "Ποτέ δεν με έχουν εξετάσει έτσι πρίν" Αν αυτό είναι αλήθεια, είναι μία αληθινή καταδίκη γιά το σύστημα υγείας μας, γιατί είχαν εξετασθεί και σε άλλα μέρη.

Μετά συνέχισα λέγοντας στον ασθενή, αφού ο ασθενής είχε ντυθεί, τα συνηθισμένα πράγματα που θα είχε ήδη ακούσει σε άλλα ιατρεία, δηλαδη ότι, "Όλα αυτά δεν είναι φανταστικά. Ειναι πραγματικά. Τα καλά νέα ειναι ότι δεν ειναι καρκίνος,δεν είναι φυματίωση, δεν είναι κοκκιδίαση ή κάποια άλλη μυστηριώδης μυκητίαση. Τα κακά νέα είναι ότι δεν ξέρουμε ποιά ακριβώςείναι η αιτία, αλλά νά τι πρέπει να κάνεις, και να τι πρέπει να κάνουμε." και κατέθετα όλες τις συνηθισμένες θεραπευτικές επιλογές που ο ασθενής ειχε ξαναακούσει αλλού.

και είχα πάντα την αίσθηση ότι αν ο ασθενής μου σταμάταγε την αναζήτηση για το μαγικό γιατρό,τη μαγική θεραπεία και άρχιζε μαζί μου τη πορεία προς τη ανάρρωση, αυτό γινότανε γιατί είχα κερδίσει το δικαίωμα να τους πω αυτά τα πράγματα χάριν της φυσικής εξέτασης. κάτι σημαντικό είχε διαδραματιστεί κατά την ανταλλαγή. Πήγα στους συναδέλφους της Ανθρωπολογίας στο Stanford και τους διηγήθηκα την ίδια ιστορία. και αμέσως μου είπαν, "Λοιπόν αυτό που περιγράφεις είναι μία κλασσική τελετή." Και με βοήθησαν να καταλάβω ότι όλες οι τελετές έχουν να κάνουν με μία μεταμόρφωση.

Παντρευόμαστε, για παράδειγμα, με μεγάλη επισημότητα, τελετές και έξοδα για να σηματοδοτήσουμε την αναχώρηση μας από μία ζωή μοναχικότητας μιζέριας και μοναξιάς σε μιά άλλη της αιώνιας γαλήνης. Δεν είμαι σίγουρος γιατί γελάτε!. Αυτή ήταν η αρχική πρόθεση,έτσι δεν είναι? Σηματοδοτούμε τη μεταβίβαση εξουσίας με τελετές. Σηματοδοτούμε το πέρασμα μιας ζωής με τελετές. Οι τελετές είναι τεράστιας σημασίας, Έχουν όλες να κάνουν με μεταμόρφωση. Θα ήθελα λοιπόν να σας επισημάνω ότι η τελετή του να έρθει ένα άτομο σε ένα άλλο και να του πει πράγματα που ούτε στο παπά δεν τα λέει, και πάνω από όλα, να ξεντύνεται,και να επιτρέπει το άγγιγμα-- θα σας επισημάνω πάλι οτι είναι μια τελετή υψίστης σπουδαιότητας. και αν παρακάμψετε αυτή τη τελετή μη ξεντύνοντας τον ασθενή, κάνοντας ακρόαση με το στηθοσκόπιο σας πάνω από το νυχτικό, μη κάνοντας πλήρη εξέταση, έχετε προσπεράσει την ευκαιρία να σφραγίσετε τη σχέση ασθενή-ιατρού.

Είμαι και συγγραφέας, και θέλω να τελειώσω διαβαζοντάς σας ένα μικρό απόσπασμα που έγραψα και έχει πολύ να κάνει με τη σκηνή αυτή. Είμαι ιατρός λοιμώδων νοσημάτων, και το πρώτο καιρό του HIV,προτού να υπάρχει φαρμακευτική αγωγή, εζησα τόσες πολλές σκηνές σαν αυτή. Θυμάμαι, κάθε φορά που πήγαινα στο νεκροκρέββατο ενός ασθενούς, είτε στο νοσοκομείο η στο σπίτι, θυμάμαι αυτή την αίσθηση αποτυχίας μου-- το συναίσθημα του να μη ξέρω τι πρέπει να πω, να μη ξέρω τι μπορώ να πω να μη ξέρω τι θα έπρεπε να κάνω Και εξ αιτίας αυτής της αίσθησης αποτυχίας, θυμάμαι οτι πάντα ξεκίναγα να εξετάσω τον ασθενή. θα εξέταζα τα μάτια. θα κοίταζα τη γλώσσα. Θα εκανα επίκρουση του στήθους. Θα άκουγα την καρδιά. Θα ψηλαφούσα τη κοιλιά. Θυμάμαι τόσους πολλούς ασθενείς, τα ονόματά τους τα'χω στην άκρη της γλώσσας μου. τα πρόσωπά τους ακόμα τόσο καθαρά. Θυμάμαι τόσα πολλά τεράστια, γουρλωμένα, στοιχειωμένα μάτια, που κάρφωναν το βλέμμα τους επάνω μου καθώς εκτελούσα αυτή τη τελετή. Και μετά την άλλη μέρα ερχόμουν και έκανα ξανά τα ίδια.

και θα ήθελα να σας διαβάσω αυτό το καταληκτικό κομμάτι για έναν ασθενή. "Θυμάμαι έναν ασθενή που είχε φτάσει σε ένα σημείο που δεν ήταν παρά ένας σκελετός καλυμμένος από ένα ζαρωμένο δέρμα μη όντας σε θέση να μιλήσει, το στόμα του γεμάτο με κρούστες απο candida(μύκητες) που δεν ανταποκρίνοταν στα συνηθισμένα φάρμακα. Όταν με είδε στις τελευταίες,όπως αποδείχτηκε, ώρες της ζωής του σε αυτή τη γη τα χέρια του κινήθηκαν σαν σε αργή κίνηση. Και απορούσα τι ήθελε να κάνει, τα κοκαλιάρικα δαχτυλά του έφτασαν πάνω μέχρι το πουκάμισο της πιτζάμας του, παλεύοντας αδέξια με τα κουμπιά του. Κατάλαβα ότι αυτό που ήθελε ήταν να ξεγυμνώσει το σκελετωμένο στήθος του σε μένα. Ήταν μία προσφορά,μία πρόσκληση. Δεν την απέρριψα.

Ακροάστηκα Ψηλάφησα. Άκουσα το στήθος. Πιστεύω οτι σίγουρα το ήξερε ήδη ότι ήταν τόσο ζωτικό γιά μένα όσο ήταν αναγκαίο για αυτόν. Κανένας μας δεν μπορούσε να προσπεράσει αυτή τη τελετή. που δεν είχε να κάνει με το να ανιχνεύσει ρόγχους στους πνεύμονες, ή να βρει την αρρυθμία της παραπαίουσας καρδιάς. Οχι,αυτή η τελετή είχε να κάνει με το ένα και μοναδικό μήνυμα που οι γιατροί χρειάζονται να περάσουν στον ασθενή τους. Αν και Θεός γνωρίζει τα μελλούμενα,στην ύβρι μας, φαίνεται οτι έχουμε ξεφύγει. Φαίνεται σαν να έχουμε ξεχάσει,--- μέσα απο την έκρηξη της γνώσης, και όλο το ανθρώπινο γονιδίωμα χαρτογραφημένο στα πόδια μας, έχουμε αποκοιμηθεί στη μη προσοχή, ξεχνώντας οτι η τελετή είναι καθαρκτική για το γιατρό, αναγκαία γιά τον ασθενή-- ξεχνώντας ότι η τελετή έχει νόημα και ένα μοναδικό μήνυμα να μεταφέρει στον ασθενή.

Και το μήνυμα ,που τότε δεν το πολυκαταλάβαινα ακόμα, αν και το μετέφερα, και που το κατανοώ καλύτερα τώρα είναι αυτό: Θα είμαι πάντα,πάντα,πάντα εκεί. Θα σε φροντίζω. Δεν θα σε εγκαταλείψω ποτέ. Θα είμαι μαζί σου μέχρι το τέλος"