Τα προβλήματα που αναφέρθηκαν στην επικοινωνία γιατρού – ασθενή, αποτυπώνουν τα μοντέλα σχέσης μεταξύ τους. Σε πολλές περιπτώσεις ενώ ζητείται από τους ασθενείς να αναφέρουν πραγματικά γεγονότα, δε τους δίνεται η δυνατότητα να τα αναλύσουν, ούτε τους εξηγείται ο τρόπος με τον οποίο αυτά σχετίζονται με την προτεινόμενη θεραπεία (Gill, 1998). Η σχέση ιατρού – ασθενή διαμορφώνεται πέρα από το πεδίο της αμιγούς διάγνωσης, στο πεδίο των τεχνολογικών, κοινωνικών και πολιτιστικών εξελίξεων μέσα στις οποίες διαμορφώνονται οι προσωπικότητες και των δύο (Sigerist,1933). Η αλληλεπίδραση γιατρού – ασθενή κατηγοριοποιείται σε τρεις βασικές μορφές (Szasz and Hollender, 1956):
- Το μοντέλο της ενεργητικότητας-παθητικότητας στο οποίο ο γιατρός επωμίζεται την ευθύνη για τη ζωή του ασθενή, ο οποίος συνήθως λόγω της ιατρικής του κατάστασης δεν μπορεί να έχει λόγο.
- Το μοντέλο της καθοδήγησης συνεργασίας στο οποίο ο γιατρός αναλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για τη διάγνωση και τη θεραπεία.
- Το μοντέλο της αμοιβαίας συμμετοχής στο οποίο γιατρός και ασθενής λαμβάνουν από κοινού τις αποφάσεις, από τον προγραμματισμό των διαγνωστικών εξετάσεων έως την εφαρμογή της θεραπείας. Υπάρχει ένα σύστημα διπλής εισαγωγής πληροφοριών και η ευθύνη διαμοιράζεται.
Στα τρία προαναφερθέντα μοντέλα διαφέρει η ελευθερία με την οποία ο ασθενής εκφράζει την άποψη του και τις απορίες του: στο πρώτο δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, στο δεύτερο ο ασθενής απαντά απλά στις ερωτήσεις που δέχεται ενώ στο τρίτο οι ερωτήσεις και οι προβληματισμοί εκφράζονται ελεύθερα. Από τα τρία αυτά μοντέλα, πιο αποτελεσματικό θεωρείται το τρίτο (DiMatteo and Martin, 2012) καθώς μεγάλος αριθμός ερευνών δείχνει ότι οι ασθενείς μπορούν να αναλάβουν ενεργό ρόλο στη διατήρηση της υγείας τους ώστε να έχουν το βέλτιστο αποτέλεσμα (Kaplan, 1991).
Ένα σύστημα που δομεί την επικοινωνία γιατρού ασθενή σε αυτά τα πλαίσια είναι το σύστημα 《PREPARED》(Gambone and Reiter, 1994). Η λέξη αποτελεί ακρωνύμιο όπου το P αντιστοιχεί στη διαδικασία (procedure) ή στη συνταγή (prescription) και σε αυτό το στάδιο ο γιατρός παρουσιάζει στον ασθενή την προτεινόμενη θεραπεία. Το R αντιστοιχεί στο λόγο (reason), στάδιο στο οποίο γιατρός και ασθενής συζητούν το γιατί προτείνεται η συγκεκριμένη θεραπεία. Στο E αντιστοιχεί η λέξη προσδοκίες (expectations) και τίθενται οι στόχοι της θεραπείας. Στο P αντιστοιχεί η λέξη πιθανότητα (propability) όπου αξιολογείται η πιθανότητα επίτευξης των στόχων. Ακολουθούν οι εναλλακτικές επιλογές ή λύσεις στο γράμμα Α (alternative) και οι κίνδυνοι που συνδέονται με τη θεραπεία στο R (risks). Τέλος ο ασθενής σταθμίζει το κόστος (οικονομικό ή μη) στο C (cost) και λαμβάνεται η απόφαση για τη θεραπευτική επιλογή στο γράμμα D (decision). Παρατηρείται ότι με αυτή τη μέθοδο αποφεύγονται παρερμηνείες και υποθέσεις που ενδεχομένως να αποθαρρύνουν τον ασθενή από την επιτυχή τήρηση της θεραπευτικής αγωγή (Clark, 1997).
Από τον Πάνο Χριστοδούλου
No Comments